دلایل واقعی اخراج سم آلتمن از OpenAI

در شبی آرام در اواسط نوامبر ۲۰۲۳، پیتر تیل، سرمایه‌دار میلیاردر، جشن تولدی برای همسرش در «YESS»، یک رستوران ژاپنی آوانگارد واقع در ساختمان بانکی بازسازی شده‌ای در منطقه هنری لس‌آنجلس برگزار کرد. سام آلتمن، دوست و پروژه قدیمی او، در کنارش نشسته بود. تیل بیش از یک دهه پیش از نخستین صندوق سرمایه‌گذاری آلتمن حمایت کرده بود و حتی پس از تبدیل شدن آلتمن به چهره محوری انقلاب هوش مصنوعی به عنوان مدیرعامل OpenAI، نقش مربی خود را برای این سرمایه‌گذار جوان‌تر حفظ کرده بود. رونمایی جذاب ChatGPT توسط OpenAI در نوامبر ۲۰۲۲، سهام فناوری را به یکی از بهترین عملکردهای دهه اخیر سوق داد. با این حال، تیل نگران بود. سال‌ها پیش از ملاقات با آلتمن، او حامی الیزر یودکوفسکی، نابغه شیفته هوش مصنوعی بود که تلاش می‌کرد اطمینان حاصل کند هر هوش مصنوعی باهوش‌تر از انسان‌ها با خالقان خود دوستانه رفتار خواهد کرد. در مارس ۲۰۲۳، یودکوفسکی در مقاله‌ای در مجله «زمان خواهد آمد» هشدار داد که اگر تحقیقات فعلی هوش مصنوعی متوقف نشود، «به معنای واقعی کلمه همه روی زمین خواهند مرد».

تیل به آلتمن هشدار داد: «نمیدانی چطور الیزر نیمی از کارکنان شرکتت را برنامه ریزی کرده تا این باورها را داشته باشند. باید این را جدیتر بگیری!» آلتمن که مشغول چیدن غذای گیاهی خود بود، سعی کرد چشمانش را از تعجب گرد نکند. این اولین بار نبود که تیل او را از نفوذ «EAها» (طرفداران نوع دوستی مؤثر) در شرکت میترساند. EAها که پیشتر روی ریشهکنی فقر جهانی تمرکز داشتند، حالا اولویت خود را به جلوگیری از نابودی بشریت توسط هوش مصنوعی تغییر داده بودند. تیل بارها پیشبینی کرده بود که «طرفداران ایمنی هوش مصنوعی» OpenAI را «نابود خواهند کرد».

آلتمن با اشاره به جدایی پرحاشیهاش از ایلان ماسک، هم بنیانگذار سابق OpenAI در ۲۰۱۸—که زمانی ایجاد هوش مصنوعی را «احضار شیطان» خوانده بود—پاسخ داد: «خب، این پیشبینی در مورد ایلان درست بود، اما ما از شر او خلاص شدیم.» در حالی که نزدیک به ۸۰۰ کارمند OpenAI در آستانه خرید خانه‌های دوم در ساحل بودند، نگرانی از قدرت فزاینده شرکت و ناتوانی هیئت مدیره در نظارت بر آلتمن—که پس از معرفی GPT-4 به ۲۰ آزمایشگاه هوش مصنوعی قدرتمند دسترسی یافت—رو به افزایش بود.

هلن تونر، عضو هیئت مدیره، توضیح داد: «ChatGPT و GPT-4 نشان دادند که هیئت مدیره به تدریج خطرات را درک می‌کند. هنوز به نقطه بحران نرسیده‌ایم، اما هیئت باید عملکرد بهتری داشته باشد.» تونر و تاشا مک‌کاولی (از اعضای هیئت) میکوشیدند با مایکروسافت همکاری کنند تا محصولات جدید را پیش از انتشار از نظر ایمنی بررسی کنند. با این حال، زمانی که کد GPT-4 بدون تأیید هیئت ایمنی مشترک در هند منتشر شد، تنش‌ها آشکار شد.

در تابستان ۲۰۲۳، یکی از اعضای هیئت مدیره متوجه شد که صندوق سرمایه‌گذاری OpenAI—که در ۲۰۲۱ برای استارت‌آپ‌های مرتبط با هوش مصنوعی تأسیس شد—به‌طور غیرمعمول تحت مالکیت شخصی آلتمن است. اگرچه او این اقدام را «موقت» خواند، اما مدیران مستقل به رفتارهای غیرشفاف او مشکوک شدند.

پس از ماه‌ها کشمکش پشت پرده، سه عضو هیئت مدیره در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۳ طی یک تماس ویدیویی به برکناری آلتمن رأی دادند. آنها ادعا کردند آلتمن «بطور مداوم صادق نبوده است»، اما از ارائه جزئیات خودداری کردند. اخراج غافلگیرکننده او به بحرانی جهانی تبدیل شد، اما فشار کارمندان—از جمله ایلیا ساتسکور (دانشمند ارشد) و میرا موراتی (مدیر فنی)—موجب بازگشت آلتمن تنها پس از پنج روز شد.

این روایت برگرفته از کتاب «The Optimist: Sam Altman, OpenAI, and the Race to Invent the Future» نوشته کیچ هیگی است که در ۲۰ مه توسط انتشارات W.W. Norton منتشر خواهد شد.